Of the increasing number of Roman gemstones from Turkey published from museum and private collections, nearly all lack a secure archaeological context. Consequentially, it has been difficult to discuss the origin, production or dissemi¬nation of gemstones in Anatolia during the imperial period. Excavations in the cemeteries at Gordion have yielded over a dozen carved intaglios typical of the first to the fourth century AD. Three of the gems are cut in a relatively rare octagonal form, an eight-sided shape which achieved limited popularity during the late imperial period but has yet to receive scholarly treatment. The recent recovery of similar late Roman octagonals from other central Anatolian sites has indicated strongly that this particular gemstone type was popular and possibly produced locally in central Turkey. Examination of octagonals as a distinct group, via analyses of gem type, dimension, provenance, date and iconographic representation as evident in a newly-constructed corpus of 185 examples, appears to provide additional support for this theory. It is suggested here that the octagonal shape held numeric and symbolic significance among the military and early Christian communities of central Turkey, where a permanent workshop catering to that mixed clientele possibly existed in at least one of the principal urban centres, at Ancyra and/or Caesarea.

Türkiye'de yayınları giderek artan, müze ve özel koleksiyonlarda yer alan Roma dönemi gemlerinin neredeyse tümü arkeolojik konteksten yoksundur. Buna bağlı olarak, Anadolu'da İmparatorluk dönemi gemlerinin kökeni, üretimi ve yayılımı hakkında fikir sahibi olmak zor olmuştur. Gordion mezarlıklarında yapılan kazılarda bir düzineden fazla M.S. 1.-4. yüzyıllara özgü oyma intaglio bulunmuştur. Gemlerden üçü oldukça ender görülen sekizgen formda kesilmiştir. Sekiz kenarlı şekil Geç İmparatorluk döneminde sınırlı bir popülerlik elde etmiş, fakat henüz bilimsel bir ilgi görmemiştir. Diğer Orta Anadolu yerleşimlerinde bulunan benzer tipteki Geç Roma sekizgen gemleri, bu özel gem tipinin popüler olduğunu ve olasılıkla Orta Anadolu'da yerel olarak üretildiğini göstermektedir. Taş cinsi, boyutu, kökeni, dönemi ve ikonografik betimleri üzerinde yapılan analizler ile ayrı bir grup olarak sekizgenlerin incelenmesinin, yeni oluşturulan 185 örnek içeren korpusta bu teoriye destek olduğu açıktır. Bu makalede, sekizgen şeklin Orta Anadolu'daki askerler ve erken Hıristiyan topluluklar arasında sayısal ve sembolik önemi olduğu ve muhtemelen Ancyra ve/veya Caesarea gibi başlıca kent merkezlerinde bu karışık müşteri profiline hizmet eden kalıcı bir atölye bulunduğu öne sürülmektedir.