Hostname: page-component-76fb5796d-9pm4c Total loading time: 0 Render date: 2024-04-26T19:54:59.125Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Dreading the Future: Ambivalence and Doubt in the Dutch Urban Renewal Order

Published online by Cambridge University Press:  16 October 2015

TIM VERLAAN
TIM VERLAAN*
Affiliation:
The University of Amsterdam, Spuistraat 134, 1012 VB, Amsterdam, the Netherlands; t.verlaan@uva.nl
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

The current historiography of the Dutch urban renewal order focuses on an elite of audacious planners and technocratic civil servants, who allegedly embraced the comprehensive redevelopment of inner cities along functionalist lines. However, professional pamphlets and minutes from the 1950s and 1960s reveal a much more ambivalent and uncertain state of mind in the field of urban renewal, especially in the views put forward by local administrators. This article will demonstrate that insecurity about the dawn of the modern age was crucial for the swiftness with which Dutch planning and political elites abandoned comprehensive redevelopment in the early 1970s.

Type
Articles
Information
Contemporary European History , Volume 24 , Special Issue 4: Urban Societies in Europe , November 2015 , pp. 537 - 553
Copyright
Copyright © Cambridge University Press 2015 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

1 Breevast, ‘Jaarverslag 1976’, cited in Buiter, Hans, ‘Naar een internationaal bouwconcern’, in Bekkers, Willem M.J., Bredero's bouwbedrijf: Familiebedrijf, mondiaal bouwconcern, ontvlechting (Amsterdam: Dutch University Press, 2005), 86Google Scholar.

2 de Rooy, Piet, Republiek van rivaliteiten: Nederland sinds 1813 (Amsterdam: Mets & Schilt, 2002), 240Google Scholar.

3 I borrow the term ‘urban renewal order’ from Christopher Klemek, who describes it as ‘the extraordinary convergence of forces – electoral mandates, professionalized expertise, even popular culture – that seemingly overdetermined this reform impulse, and reinforced its power’. See Klemek, Christopher, The Transatlantic Collapse of Urban Renewal: Postwar Urbanism from New York to Berlin (Chicago: University of Chicago Press, 2011), 12Google Scholar.

4 Wagenaar, Cor, Town Planning in the Netherlands Since 1800 (Rotterdam: 010 Publishers, 2011), 465.Google Scholar

5 van der Cammen, Hans and de Klerk, Len, Ruimtelijke ordening: Van grachtengordel tot Vinex-wijk (Utrecht: Het Spectrum, 2003), 213Google Scholar.

6 Schuyt, Cees J.M. and Taverne, Ed, 1950: Welvaart in zwart-wit (The Hague: Sdu Uitgevers, 2000), 178.Google Scholar

7 Clark, Peter, European Cities and Towns 400–2000 (Oxford: Oxford University Press, 2009), 328Google Scholar.

8 Ward, Stephen V., Planning the Twentieth-Century City: The Advanced Capitalist World (Chichester: Wiley, 2002), 228Google Scholar.

9 Esher, Lionel, A Broken Wave: The Rebuilding of England 1940–1980 (London: Allen Lane, 1981), 73Google Scholar; Mandler, Peter, ‘New Towns for Old: The Fate of the Town Centre’, in Conekin, Becky, Mort, Frank, Waters, Chris, eds., Moments of Modernity: Reconstructing Britain 1945–1964 (London: Rivers Oram Press, 1999), 208–27Google Scholar, 209; Gold, John R., The Practice of Modernism: Modern Architects and Urban Transformations 1954–1972 (Abingdon: Routledge, 2007), 105–45Google Scholar.

10 Düwel, Jörn and Gutschow, Niels, Städtebau in Deutschland im 20. Jahrhundert: Ideen – Projekte – Akteure (Stuttgart: Gebrüder Borntraeger Verlagsbuchhandlung, 2005), 189–214Google Scholar; Wakeman, Rosemary, Modernizing the Provincial City Toulouse 1945–1975 (Cambridge MA: Harvard University Press, 1997)Google Scholar, 6–7; Ryckewaert, Michael, Building the Economic Backbone of the Belgian Welfare State: Infrastructure, Planning and Architecture 1945–1973 (Rotterdam: 010 Publishers, 2011), 23–4Google Scholar.

11 Scott, James C., Seeing like a State: How Certain Schemes to Improve the Human Condition have Failed (New Haven: Yale University Press, 1998), 102.Google Scholar

12 Mandler, ‘New Towns for Old’, 209.

13 de Liagre Böhl, Herman, Steden in de steigers: Stadsvernieuwing in Nederland 1970–1990 (Amsterdam: Bert Bakker, 2012), 22–3Google Scholar.

14 Pierre, Jon, ‘Comparative Urban Governance: Uncovering Complex Causalities’, Urban Affairs Review, 40, 4 (2005), 446–62CrossRefGoogle Scholar, 452.

15 Giddens, Anthony, The Consequences of Modernity (Cambridge: Polity Press, 1990)Google Scholar, 7.

16 Wagenaar, Town Planning, 465.

17 Düwel and Gutschow, Städtebau in Deutschland, 198.

18 Morgan, Kenneth O., Britain since 1945: The People's Peace (Oxford: Oxford University Press, 2001), 232Google Scholar.

19 Wakeman, Modernizing the Provincial City, 112.

20 Andela, Gerrie M., Kneedbaar landschap, kneedbar volk: De heroïsche jaren van de ruilverkavelingen in Nederland (Bussum: THOTH, 2000)Google Scholar.

21 Berman, Marshall, All that is Solid Melts into Air: The Experience of Modernity (New York: Verso, 2010), 99Google Scholar.

22 des Lands, Werkcommissie Westen, De ontwikkeling van het westen des lands (The Hague: Staatsdrukkerij, 1958), 70Google Scholar.

23 Faludi, Andreas and van der Valk, Arnold, Rule and Order: Dutch Planning Doctrine in the Twentieth Century (Dordrecht: Kluwer Academic Publisher, 1994), 114CrossRefGoogle Scholar.

24 van Laak, Dirk, ‘Planung: Geschichte und Gegenwart des Vorgriffs auf die Zukunft’, Geschichte und Gesellschaft, 34, 3 (2008), 305–26CrossRefGoogle Scholar, 306.

25 Hall, Peter, Cities of Tomorrow: An Intellectual History of Urban Planning and Design in the Twentieth Century (Oxford: Blackwell Publishing, 2002), 10Google Scholar.

26 Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting, Handleiding voorbereiding structuur- en bestemmingsplannen (Alphen aan den Rijn: Samson, 1965), 195–8.

27 Faludi and Van der Valk, Rule and Order, 126–7.

28 Pieter Tops and Arno Korsten, ‘Het college van burgemeester en wethouders’, 183–96; and Denters, Bas and van der Kolk, Henk, ‘De gemeenteraad en het raadslid’, 222–32, in Pieter Tops and Arno Korsten, eds., Lokaal bestuur in Nederland: Inleiding in de gemeentekunde (Alphen aan den Rijn: Samson, 1998)Google Scholar.

29 Kennedy, James C., Nieuw Babylon in aanbouw (Amsterdam: Boom, 1995), 25Google Scholar.

30 Kennedy, ‘Voorwoord’, in Gabriël van den Brink, Moderniteit als opgave (Amsterdam: Sun, 2007), 7.

31 Gunn, Simon, ‘The Buchanan Report, Environment and the Problem of Traffic in 1960s Britain’, Twentieth Century British History, 22, 4 (2011), 521–42CrossRefGoogle ScholarPubMed.

32 Provoost, Michelle, Asfalt: Automobiliteit in de Rotterdamse stedebouw (Rotterdam: 010 Publishers, 1996), 65Google Scholar.

33 den Uyl, Joop, ‘De kwaliteit van het bestaan’, in den Uyl, Joop, Inzicht en uitzicht: Opstellen over economie en politiek (Amsterdam: Bert Bakker, 1978), 116–27Google Scholar, 120.

34 Hall, Cities of Tomorrow, 315.

35 For the British context see Buchanan, Colin D., Traffic in Towns: The Specially Shortened Edition of the Buchanan Report (Harmondsworth: Penguin Books, 1963)Google Scholar. For the German context see Reichow, Hans B., Die autogerechte Stadt: Ein Weg aus dem Verkehrs-Chaos (Ravensburg: Maier, 1959)Google Scholar.

36 Werkcommissie Westen des Lands, De ontwikkeling, 141.

37 Rijksdienst voor het Nationale Plan, Jaarverslag 1961 (The Hague: Staatsdrukkerij, 1962), 10.

38 ‘Allerlei over het verkeersprobleem. Kentering bij de A.N.W.B. – zich uitende in vertwijfeling’, Bouw, 15, 50 (1960), 1524.

39 ‘Stedebouw en verkeer’, Stedebouw en Volkshuisvesting, 12, 43 (1962), 299.

40 The results of Jan Logemann's comparison between West Germany and the United States apply to the Netherlands as well. See Logemann, Jan L., Trams or Tailfins: Public and Private Prosperity in Postwar West Germany and the United States (Chicago: University of Chicago Press, 2012)CrossRefGoogle Scholar.

41 Lundin, Per, ‘Mediators of Modernity: Planning Experts and the Making of the “Car-Friendly” city’, in Hård, Mikael and Misa, Thomas J., eds., Urban Machinery: Inside Modern European Cities (Cambridge MA: MIT Press, 2008) 257–79Google Scholar.

42 Rijksdienst voor het Nationale Plan, Jaarverslag 1963 (The Hague: Staatsdrukkerij, 1964), 9.

43 Thijsse, Jacques P., Enkele gedachten over het ruimtelijk beeld van Nederland in het jaar 2000 bij een bevolking van 20 miljoen (The Hague: Vereniging voor Demografie, 1963), 13Google Scholar.

44 Das, Rudolf, a.o., Op zoek naar leefruimte: Nederland kan best bewoonbaar blijven dankzij nieuwe technieken (Amersfoort: A. Roelofs van Goor Publisher, 1966), 27Google Scholar.

45 Kersloot, Jan M., Vijfenzestig jaar bouwen aan wonen, winkelen en werken: Projectontwikkeling en bouw van woningen, kantoren en winkels 1930–1995 (Delft: Delft University Press, 1995), 19Google Scholar.

46 Kersloot, Vijfenzestig jaar bouwen, 69.

47 de Vries, Johan, ‘Economische ontwikkelingen in de periode 1949–1973’, in Vossen, Hélène, Schwegman, Marjan and Wester, Peter, Vertrouwde patronen, nieuwe dromen: Nederland naar een modern-industriële samenleving 1948–1973 (IJsselstein: VGN, 1992), 9–14Google Scholar, 13.

48 Kersloot, Vijfenzestig jaar bouwen, 46.

49 De Liagre Böhl, Steden in de steigers, 24.

50 Stichting voor Economisch Onderzoek der Universiteit van Amsterdam, Het stedelijke centrum en zijn functies (Leiden: Stenfert Kroese Publisher, 1961), 29.

51 This intermixture of urban functions was one of the main targets of post-war planning. See Göderitz, Johannes and Hoffmann, Hubert, Die gegliederte und aufgelockerte Stadt (Tübbingen: Verlag Ernst Wasmuth, 1957)Google Scholar. See also Ward, Planning the Twentieth-Century City, 241.

52 van Rossem, Vincent, ‘Het grote gelijk van Heemschut’, in Heijbroek, Willem, Gijsbers, Ton and Hoogeveen, Henk, eds., Het gelijk van Heemschut: Een eeuw inzet voor erfgoedbescherming (Amsterdam: Erfgoedbescherming Heemschut, 2011), 11–38Google Scholar.

53 Dienst voor Wederopbouw en Stadsontwikkeling, Den Haag: Snel groeiende stad (The Hague: Municipality of The Hague, 1957), 14.

54 Haags Gemeente Archief (hereafter: HGA), Collection of 1962, no. 93a, ‘Sanering’, 23 Feb. 1962, 1.

55 HGA, Proceedings of 12 Mar. 1962, ‘Gemeentebegroting 1962’, 186.

56 Proceedings of 11 Mar. 1963, ‘Gemeentebegroting 1963’, 154.

57 HGA, Proceedings of 26 Mar. 1963, ‘Gemeentebegroting 1963’, 523.

58 HGA, Proceedings of 26 Mar. 1963, ‘Gemeentebegroting 1963’, 533.

59 R. Kok, ‘Wentelgang der planologie?’, Publieke werken: Officieel orgaan van directeuren van gemeentewerken, 30 Jan. 1962, 2.

60 Landbank N.V., Shopping center: Nu in Nederland (The Hague: 1961).

61 HGA, Proceedings of 28 Oct. 1963, ‘Winkelcentrum Mariahoeve’, 884.

62 HGA, Proceedings of 28 Oct. 1963, ‘Winkelcentrum Mariahoeve’, 896.

63 HGA, Proceedings of 6 Jan. 1964, ‘Nieuwjaarsrede van de voorzitter’, 2.

64 HGA, Archive of the Municipal Executive (1953–1990), inv. no. 5425, ‘Brief Bakker Schut aan het college’, 3 Mar. 1961, 2.

65 HGA, Collection of 1965, inv. no. 63, ‘Plan Houtmarkt-Turfmarkt 1965’, 1.

66 See HGA, Collection of 1956, inv. no. 144, ‘Brief Leo van Heijningen aan de gemeenteraad’, 23 Apr. 1956, HGA, Archive of the Municipal Executive (1953–1990), inv. no. 5424, ‘Verordening Houtmarkt-Turfmarkt’, 24 Jan. 1958.

67 HGA, Archive of the Municipal Executive (1953–1990), inv. no. 5426, ‘Brief Commissie van Advies voor de Uitbreidingsplannen van de Provinciale Planologische Dienst in Zuid-Holland aan directeur van de gemeentelijke dienst van de stadsontwikkeling Van der Sluijs’, 15 May 1964.

68 HGA, Archive of the Municipal Executive (1953–1990), inv. no. 5426, ‘Brief Van der Sluijs aan wethouder van stadsontwikkeling en huisvesting’, 30 July 1964.

69 Nationaal Archief (hereafter: NA), Archive of the Provincial Planning Department, inv. no. 168, ‘Notulen van de vergadering van de Commissie voor de Uitbreidingsplannen in Zuid-Holland’, 18 June 1965, 4.

70 Kaal, Harm, ‘A Conceptual History of Livability’, City: Analysis of Urban Trends, Culture, Theory, Policy, Action, 15, 5 (2011), 533–47CrossRefGoogle Scholar, 534.

71 HGA, Collection of 1965, inv. no. 63, ‘Plan Houtmarkt-Turfmarkt 1965’, 5 Feb. 1965, 2.

72 HGA, Collection of 15 Feb. 1965, ‘Vaststelling Verordening Houtmarkt-Turfmarkt’, 68.

73 HGA, Archive of the Municipal Executive (1953–1990), inv. no. 5428, ‘Brief Gedeputeerde Staten aan college’, 4 Aug. 1965, 4.

74 van der Sluijs, Frits, Haagse stedebouw: Mijn ervaringen in de jaren 1946–1983 (Utrecht: Matrijs, 1989), 146Google Scholar.

75 HGA, Archive of the Municipal Executive (1953–1990), Proceedings of 14 Apr. 1969; ‘Nota inzake relatie tussen gemeente en E.M.S.-concern’, inv. no. 5429, 135.

76 Van der Cammen and De Klerk, Ruimtelijke ordening, 191.

77 Afdeling Voorlichting en Congreszaken Gemeente ’s-Gravenhage, De Nieuwe Hout (The Hague, 1970), 1.

78 Provoost, Michelle, ‘De grenzen van de metropool: Den Haag in de jaren 1950–1970’, in Freijser, Victor, ed., Het veranderende stadsbeeld van Den Haag: Plannen en processen in de Haagse stedebouw 1890–1990 (Zwolle: Waanders, 1991), 143–88Google Scholar, 170.

79 Osman, Suleiman, The Invention of Brownstone Brooklyn: Gentrification and the Search for Authenticity in Postwar New York (New York: Oxford University Press, 2011), 59Google Scholar.

80 Richard Kleinegris, ‘Democratisering in de jaren 1970–1980’, in Freijser, Het veranderende stadsbeeld van Den Haag, 189–234, 189.

81 ‘Niet veel woorden gebruiken maar wel heel duidelijk zijn’, Het Vrije Volk, 10 Sept. 1966.

82 HGA, Proceedings of 18 Sept. 1968, ‘Beschouwingen over vraagstukken van algemeen beleid’, 609.

83 Verlaan, Tim, ‘De in beton gegoten onwrikbaarheid van Hoog Catharijne: Burgers, bestuurders en een projectontwikkelaar 1962–1973’, Stadsgeschiedenis, 7, 2 (2011), 183–205Google Scholar.

84 Pierre, ‘Comparative Urban Governance’ 452.

85 According to path dependence theories, these moments can be considered ‘critical junctures’ in the planning process. See Rast, Joel, ‘Critical Junctures, Long-Term Processes: Urban Redevelopment in Chicago and Milwaukee, 1945–1980’, Social Science History, 33, 4 (2009), 393–426Google Scholar, 395.

86 Klemek, The Transatlantic Collapse of Urban Renewal, 241–2.

87 Shapely, Peter, ‘The Entrepreneurial City: The Role of Local Government and City-Centre Redevelopment in Post-War Industrial English Cities’, Twentieth Century British History, 22, 4 (2011), 498–520CrossRefGoogle Scholar, 517.

88 Sweeney, Dennis, ‘“Modernity” and the Making of Social Order in Twentieth-Century Europe’, Contemporary European History, 23, 2 (2014), 209–24CrossRefGoogle Scholar, 223.

89 Beck, Ulrich, Bonss, Wolfgang and Lau, Christoph, ‘The Theory of Reflexive Modernization: Problematic, Hypotheses and Research Programme’, Theory, Culture and Society, 20, 2 (2003), 1–33CrossRefGoogle Scholar, 2.

90 Beck, Ulrich, Giddens, Anthony and Lash, Scott, Reflexive Modernization. Politics, Tradition and Aesthetics in the Modern Social Order (Cambridge: Polity Press, 1994)Google Scholar.

91 Beck, Bonss and Lau, ‘The Theory of Reflexive Modernization’, 14.

92 De Liagre Böhl, Steden in de steigers.